Τσιρότα στα Σχολεία

Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν δυσλειτουργεί. Στην πραγματικότητα δουλεύει όπως ακριβώς σχεδιάστηκε. Το πρόβλημα δεν είναι ότι το σχολείο αποτυγχάνει να πετύχει τους στόχους του, αλλά το ότι ο ίδιος ο σχεδιασμός του δεν είναι πλέον επίκαιρος.

Η σημερινή πολιτική προσέγγιση του σχολείου είναι σαν ένα αυτοκίνητο προς συντήρηση. Με μικρές διορθώσεις, αλλαγές στα λάστιχα, μπορούμε να εξελιχθούμε. Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με ένα σαράβαλο το οποίο προσπαθούμε με κάθε τρόπο να αγωνιστούμε σε αγώνα φόρμουλας, και κάθε φορά που ερχόμαστε τελευταίοι να απορρίπτουμε ευθύνες σε άλλο μέρος.

Ο καθένας μας μπορεί να εντοπίσει το αγαπημένο του παράπονο. Όπως κάνει και η κάθε πολιτική ηγεσία. «Εστιάζουμε υπερβολικά στην αποστήθιση». «Δεν προσφέρουμε αρκετή πολιτική αγωγή». «Υστερούμε στα μαθήματα STEM». Όλα αυτά είναι επιφανειακά συμπτώματα που αγνοούν το αληθινό πρόβλημα.

Ταυτόχρονα, ο κάθε παίχτης επιρρίπτει ευθύνες στον επόμενο. Η κυβέρνηση ζητά τακτική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί θέλουν ελευθερία από την κυβέρνηση και τους γονείς. Οι γονείς ζητούν ένα μοντέλο που να μπορεί να λειτουργήσει με την μοντέρνα απαιτητική ζωή. Ο καθένας πιστεύει πραγματικά ότι αν περάσει το δικό του, τότε το σχολείο θα λειτουργούσε ομαλά και ξαφνικά θα βλέπαμε μετρίσιμη βελτίωση σε όλα τα συμπτώματα.

Το παράδοξο είναι ότι κανένα από αυτά τα συμπτώματα δεν πρόκειται να λυθεί με τις διορθώσεις που προτείνονται. Ο λόγος είναι απλός. Προσπαθούμε να βελτιώσουμε ένα σύστημα φτιαγμένο με τα δεδομένα μίας άλλης γενιάς. Με προσαρμογές σε αυτό το μοντέλο, έχουμε να κάνουμε με λύσεις «τσιρότα». Στην καλύτερη περίπτωση θα κερδίσουμε θέσεις μας σε μία από τις πολλές κατατάξεις – συχνά κοστίζοντας μας κάποια άλλη¹.

Τι αλλάζει αν δούμε το σχολείο ως ένα σύστημα;² Μόνο από αυτή την οπτική μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποιοι μηχανισμοί του συστήματος πρέπει εξ' ολοκλήρου να ανασχεδιαστούν, παρά να προτείνουμε ανούσιες αλλαγές. Θα μπορούμε, εξίσου εύκολα, να αποφύγουμε αλλαγές οι οποίες φαίνονται ουσιώδης, αλλά τελικά προσφέρουν μία ψευδαίσθηση πρόοδου.

Εάν βλέπαμε την εκπαίδευση ως σύστημα, όλες οι συζητήσεις θα ήταν γύρω από ένα πολύ απλό μοντέλο. Κάθε σύστημα έχει μια εισόδο, διαδικασία, και εξόδο. Στόχος μας είναι να σχεδιάσουμε την διαδικασία, απαντώντας δύο ερωτήσεις. Πρώτον, τι είναι η είσοδος, το πριν, στο εκπαιδευτικό σύστημα; Δεύτερον, ποια είναι η επιθυμητή έξοδος, το μετά;

Πάρε για παράδειγμα το μάθημα ιστορίας. Κάποιος θα μπορούσε να «πειράξει» την εξέταση ιστορίας, που είναι υπόχρεοι οι μαθητές να δώσουν κάθε χρόνο, αλλάζοντας την διάρκεια, ή τη συχνότητα της, επικαλούμενος το σύμπτωμα του άγχους που προκαλείται από την παρούσα προσέγγιση. Αυτές οι διορθώσεις αγνοούν τις κύριες ερωτήσεις του συστήματος.

Η είσοδος στο σύστημα είναι απλή: ανεκπαίδευτοι μαθητές³. Τι είναι η επιθυμητή έξοδος; Μαθητές με τη δυνατότητα να αναλύσουν ιστορικές πηγές, να καταλήξουν σε συμπεράσματα⁴, να κρίνουν και να εκφράσουν την άποψη τους με τεκμήρια. Οποιαδήποτε μέθοδος διάλεξης, αλλά και μορφή εξέτασης τότε θα πρέπει να έχει ένα σκοπο: να βοηθήσει τους συμμετέχοντες του συστήματος να καταλήξουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα του συστήματος.

Όπως βλέπεις, προσεγγίζοντας το σχολείο ως σύστημα θα κατέληγε σε πολύ διαφορετικές αποφάσεις. Θα δημιουργούσε μία εμπειρία γενικότερα πιο ωφέλιμη για κάθε άνθρωπο. Όμως πολλοί δεν είναι έτοιμοι για τέτοια αλλαγή: εκπαιδευτικοί, οι οποίοι υποσχέθηκαν αιώνια χαλαρότητα χωρίς να ανησυχήσουν για τις παιδαγωγικές τους ικανότητες. Φροντιστηριάρχες που δεν θα είχαν πλέον προϊόν⁵. Πολιτικοί, που δεν θα μπορούσαν να παρελαύνουν για τις επιτυχίες τέτοιας αλλαγής, αφού τέτοια μεταρρύθμιση ξεπερνά τη διάρκεια μιας θητείας. Ίσως οι μόνοι που θα ωφελούνταν τελικά να είναι η επόμενη γενιά. Και ποίος νοιάζεται για αυτούς;